“群臣进谏”的意思及全诗出处和翻译赏析

zōu jì fěng qí wáng nà jiàn
邹忌讽齐王纳谏

zōu jì xiū bā chǐ yǒu yú, ér xíng mào yì lì.
邹忌修八尺有余，而形貌昳丽。
cháo fú yì guān, kuī jìng, wèi qí qī yuē:" wǒ shú yǔ chéng běi xú gōng měi?" qí qī yuē:" jūn měi shén, xú gōng hé néng jí jūn yě!" chéng běi xú gōng, qí guó zhī měi lì zhě yě.
朝服衣冠，窥镜，谓其妻曰：“我孰与城北徐公美？”其妻曰：“君美甚，徐公何能及君也！”城北徐公，齐国之美丽者也。
jì bù zì xìn, ér fù wèn qí qiè yuē:" wú shú yǔ xú gōng měi?" qiè yuē:" xú gōng hé néng jí jūn yě!" dàn rì, kè cóng wài lái, yǔ zuò tán, wèn zhī kè yuē:" wú yǔ xú gōng shú měi?" kè yuē:" xú gōng bù ruò jūn zhī měi yě.
忌不自信，而复问其妾曰：“吾孰与徐公美？”妾曰：“徐公何能及君也！”旦日，客从外来，与坐谈，问之客曰：“吾与徐公孰美？”客曰：“徐公不若君之美也。
" míng rì xú gōng lái, shú shì zhī, zì yǐ wéi bù rú kuī jìng ér zì shì, yòu fú rú yuǎn shén.
”明日徐公来，孰视之，自以为不如；窥镜而自视，又弗如远甚。
mù qǐn ér sī zhī, yuē:" wú qī zhī měi wǒ zhě, sī wǒ yě qiè zhī měi wǒ zhě, wèi wǒ yě kè zhī měi wǒ zhě, yù yǒu qiú yú wǒ yě.
暮寝而思之，曰：“吾妻之美我者，私我也；妾之美我者，畏我也；客之美我者，欲有求于我也。
" yú shì rù cháo jiàn wēi wáng, yuē:" chén chéng zhī bù rú xú gōng měi.
”于是入朝见威王，曰：“臣诚知不如徐公美。
chén zhī qī sī chén, chén zhī qiè wèi chén, chén zhī kè yù yǒu qiú yú chén, jiē yǐ měi yú xú gōng.
臣之妻私臣，臣之妾畏臣，臣之客欲有求于臣，皆以美于徐公。
jīn qí dì fāng qiān lǐ, bǎi èr shí chéng, gōng fù zuǒ yòu mò bù sī wáng, cháo tíng zhī chén mò bù wèi wáng, sì jìng zhī nèi mò bù yǒu qiú yú wáng: yóu cǐ guān zhī, wáng zhī bì shén yǐ.
今齐地方千里，百二十城，宫妇左右莫不私王，朝廷之臣莫不畏王，四境之内莫不有求于王：由此观之，王之蔽甚矣。
" wáng yuē:" shàn.
”王曰：“善。
" nǎi xià lìng:" qún chén lì mín néng miàn cì guǎ rén zhī guò zhě, shòu shàng shǎng shàng shū jiàn guǎ rén zhě, shòu zhōng shǎng néng bàng jī yú shì cháo, wén guǎ rén zhī ěr zhě, shòu xià shǎng.
”乃下令：“群臣吏民能面刺寡人之过者，受上赏；上书谏寡人者，受中赏；能谤讥于市朝，闻寡人之耳者，受下赏。
" lìng chū xià, qún chén jìn jiàn, mén tíng ruò shì shù yuè zhī hòu, shí shí ér jiān jìn qī nián zhī hòu, suī yù yán, wú kě jìn zhě.
”令初下，群臣进谏，门庭若市；数月之后，时时而间进；期年之后，虽欲言，无可进者。
yàn zhào hán wèi wén zhī, jiē cháo yú qí. cǐ suǒ wèi zhàn shèng yú cháo tíng.
燕、赵、韩、魏闻之，皆朝于齐.此所谓战胜于朝廷。
bàng jī yī zuò: bàng yì
(谤讥 一作：谤议)