“至老不嫁”的意思及全诗出处和翻译赏析

zhào wēi hòu wèn qí shǐ
赵威后问齐使

qí wáng shǐ shǐ zhě wèn zhào wēi hòu.
齐王使使者问赵威后。
shū wèi fā, wēi hòu wèn shǐ zhě yuē:" suì yì wú yàng xié? mín yì wú yàng xié? wáng yì wú yàng xié?" shǐ zhě bù shuō, yuē:" chén fèng shǐ shǐ wēi hòu, jīn bù wèn wáng ér xiān wèn suì yǔ mín, qǐ xiān jiàn ér hòu zūn guì zhě hū?" wēi hòu yuē:" bù rán, gǒu wú suì, hé yǐ yǒu mín? gǒu wú mín, hé yǐ yǒu jūn? gù yǒu shě běn ér wèn mò zhě yé?" nǎi jìn ér wèn zhī yuē:" qí yǒu chǔ shì yuē zhōng lí zǐ, wú yàng yé? shì qí wéi rén yě, yǒu liáng zhě yì shí, wú liáng zhě yì shí yǒu yī zhě yì yī, wú yī zhě yì yī.
书未发，威后问使者曰：“岁亦无恙邪？民亦无恙邪？王亦无恙邪？”使者不说，曰：“臣奉使使威后，今不问王而先问岁与民，岂先贱而后尊贵者乎？”威后曰：“不然，苟无岁，何以有民？苟无民， 何以有君？故有舍本而问末者耶？”乃进而问之曰：“齐有处士曰锺离子，无恙耶？是其为人也，有粮者亦食，无粮者亦食；有衣者亦衣，无衣者亦衣。
shì zhù wáng yǎng qí mín yě, hé yǐ zhì jīn bù yè yě? yè yáng zǐ wú yàng hū? shì qí wéi rén, āi guān guǎ, xù gū dú, zhèn kùn qióng, bǔ bù zú.
是助王养其民也，何以至今不业也？叶阳子无恙乎？是其为人，哀鳏寡，恤孤独，振困穷，补不足。
shì zhù wáng xī qí mín zhě yě, hé yǐ zhì jīn bù yè yě? běi gōng zhī nǚ yīng ér zi wú yàng yé? chè qí huán zhèn, zhì lǎo bù jià, yǐ yǎng fù mǔ.
是助王息其民者也，何以至今不业也？北宫之女婴儿子无恙耶？彻其环瑱，至老不嫁，以养父母。
shì jiē lǜ mín ér chū yú xiào qíng zhě yě, hú wéi zhì jīn bù cháo yě? cǐ èr shì fú yè, yī nǚ bù cháo, hé yǐ wáng qí guó, zi wàn mín hū? yú líng zi zhòng shàng cún hū? shì qí wéi rén yě, shàng bù chén yú wáng, xià bù zhì qí jiā, zhōng bù suǒ jiāo zhū hóu.
是皆率民而出于孝情者也，胡为至今不朝也?此二士弗业，一女不朝，何以王齐国，子万民乎？於陵子仲尚存乎？是其为人也，上不臣于王，下不治其家，中不索交诸侯。
cǐ lǜ mín ér chū yú wú yòng zhě, hé wéi zhì jīn bù shā hū?"
此率民而出于无用者，何为至今不杀乎？”